Trouble in Paradise

Dat er het een en ander mis was, had ik al begrepen voor ik arriveerde uit e-mails van de Jajas, (‘de grootouders’, een Amerikaans echtpaar, Dick en Jean, die ieder jaar een paar weken bij het AHI doorbrengen). Zij hadden het weer van iemand die iemand kende die met een groep bij African Hospitality Institute gelogeerd had. Het gerucht ging dat een of twee stafleden op staande voet ontslagen was. Rechtstreekse communicatie is altijd moeilijk omdat er zo weinig mogelijkheden zijn om on line te gaan, dus niemand had van Maggie gehoord. Toen ik vertrok wist ik nog steeds niet zeker of ik zou worden opgehaald en waar ik de nacht zou doorbrengen.

Het was natuurlijk gewoon geregeld. Alleen dacht ik dat ik in Entebbe zou worden onder gebracht. Kwartiertje rijden. Maar de taxirit duurde bijna 2 uur en het was dus wel duidelijk dat ik ergens in Kampala zou slapen. Alleen waar? Mijn taxichauffeur kwam niet verder dan ‘good morning’ met Engels en ik presteer zelfs dat niet in Luganda. Net toen ik begon te denken dat er nooit meer een eind kwam aan de rit en dat ik misschien wel gewoon ontvoerd werd, stopte de taxi. Uiteraard was de nachtwacht in diepe rust, dus het duurde even voor de poort open ging, en pas nadat half Kampala gewekt was door het aanhoudend getoeter, maar toen bleek er en prima kamer voor me gereserveerd en dat Maggie ‘s morgens met me zou ontbijten.

Het was nog even spannend of ze me Oeganda zouden binnenlaten. Ik kreeg zowat een hartverzakking toen ik in het vliegtuig mijn immigratiepapieren invulde en de vervaldatum van mijn paspoort zag. Ik kan nog steeds niet uit over mijn eigen stommiteit! Mijn paspoort vervalt in januari. Officieel moet een paspoort nog minimaal 6 maanden geldig zijn op de dag van vertrek UIT Oeganda. Maar toen bleek dat ik voor eind november weer weg zou zijn, maakte de immigratiedienst verder geen problemen meer. Hier in Zanzibar keken ze niet eens naar de datum. Maar ook hier kwam ik niet zo maar binnen. Ik heb een verblijfsvergunning die nog 2 jaar geldig is. Maar kennelijk moet je daar iedere keer voordat je het land weer verlaat een stempel voor gaan halen op het kantoor van de immigratiedienst. Dat had ik dus niet gedaan. Gelukkig heb ik daar nog tot eind maart de tijd voor.

Tijdens het ontbijt kreeg ik het hele droeve verhaal. Van de 4 docenten had Maggie er 3 op staande voet moeten ontslaan vanwege ongewenste intimiteiten met de studenten en diefstal van de voorraden. Alleen Christine was nog over, maar Christine was zo geschokt door de gebeurtenissen dat ze nauwelijks nog functioneerde. De overige stafleden: William, Hakim, Otto en Mozes verdwenen voortdurend uit beeld en hun werk bleef liggen. De nieuwe docenten David en Rosaline wisten niet hoe ze de zaken aan moesten pakken en de studenten deden precies waar ze zin in hadden. “Je begint weer helemaal van voren af aan”.

AHI leek op het eerste gezicht nog even mooi, maar er was niet veel voor nodig om te zien dat de boel aardig uit de hand gelopen was. Vooral de chaos in de keuken was zorgwekkend. Maar ook de kamers, de tuin en het restaurant zagen er verwaarloosd uit. Maggie zei dat ze inmiddels hulp had van Tracy, een Amerikaanse missionaris, die op het terrein logeerde met haar dochter, een vriendin en een baby. Tracy hielp Maggie met het personeel en de studenten spiritueel weer op peil te krijgen(!) Maar dat de studenten dit jaar niet op stage zouden kunnen, stond voor beiden vast.

Met Tracy heb ik het nog wel een aantal keren behoorlijk aan de stok gehad. Ze had een merkwaardig soort van grip op Maggie, en haar regime van schuld en boete droeg alleen maar bij aan het verdiepen van de sfeer van algemene malaise. Althans, zo voelde ik het en de Jajas, die een dag na mij arriveerden, dachten er al snel het zelfde over. Dick had het na 2 dagen nog uitsluitend over ‘that bitch’.

Eigenlijk zijn dit soort toestanden de spannendste uitdagingen. Ik zat een uur na aankomst al met alle stafleden om de tafel. Ze hadden een hele lijst vragen en problemen, maar waar het op neerkwam was eigenlijk: de discipline is zoek, ook bij onszelf, en we weten niet hoe we de studenten weer in het gareel moeten krijgen. Help!!!!

Mijn uitgangspunt was dat de studenten niet het slachtoffer mochten worden van het falen van AHI, dat ze best wisten wat er van ze verwacht werd, en dat ze dat ook zouden gaan tonen zodra de discipline weer hersteld was en dat dus iedereen tegelijkertijd moest worden aangepakt.

Vanaf dat moment ben ik continu in de weer geweest, niet alleen met trainen en lesgeven, maar ook met iedereen voortdurend aanspreken op zijn of haar gedrag. Het werd al snel een spelletje waar iedereen aan meedeed. “Look at the state of your uniform”, en “you are walking the African shuffle”, riepen ze al snel voortdurend tegen elkaar zonder dat ik er nog veel aan hoefde te doen. De Jajas spelen altijd essentiële rollen bij alles en ook hier deden ze met veel plezier aan mee.

Ondanks gestructureerde tegenwerking van Tracy, die steeds meer lestijd voor zichzelf ging opeisen, en, via Maggie, steeds meer eisen bij mij neerlegde over bidden voor, na en tijdens elke les, is het uiteindelijk gelukt de stafleden weer als team te laten opereren en de studenten zover bij te spijkeren dat ze op stage kunnen. (zonder al dat bidden). In de derde week werd de kentering plotseling zichtbaar. En met de kentering kwam ook de vrolijkheid en het plezier in eigen kunnen weer terug.

De uiteindelijke confrontatie kwam toen Tracy besloot dat de studenten geen examen konden doen zo lang hun ziel niet gered was. Tot overmaat van ramp moest Rosaline halsoverkop naar Kampala worden afgevoerd voor een wortelkanaalbehandeling, waardoor zij haar lessen en haar examens niet zelf kon afmaken. Dit leek me een mooi moment om Maggie voor het blok te zetten. En die hoefde gelukkig niet al te lang na te denken. Tracy mocht pas weer lesgeven als alle examens achter de rug waren, de dag na mijn vertrek. De studenten vertrekken zondag naar hun stageplekken, dus Tracy heeft nog vanaf donderdagmiddag tot zaterdagavond de tijd om hun zielen te redden. Dat moet genoeg zijn.

Fellowships werden vorig jaar eens in de week op maandag gehouden. Onder Tracy’s regime werd dat elke ochtend en dan ‘s middags nog eens een gezamenlijk gebed. Dat is op mijn aandringen weer teruggebracht naar alleen op de maandag, gevolgd door een verplichte stafvergadering waarin de werkzaamheden voor de week verdeeld worden. Christine en William zijn er samen verantwoordelijk voor te controleren dat het werk ook echt gedaan wordt en voor het aanspreken van hun collega’s op alles dat blijft liggen. Zo hebben ze het zelf besloten tijdens de team-building sessies. Ik ben reuze benieuwd of dat gaat lukken. Ze zien in elk geval alle 7 de noodzaak van de constructie in.

De laatste fellowship, op de donderdagochtend van mijn vertrek, na het laatste examen, was Tracy’s moment van wraak … dacht ze. Ze eiste dat ik publiekelijk een geloofsbelijdenis zou afleggen. Ik legde uit hoe anders de dynamiek op Zanzibar is, waar ook mijn moslim- en hindoestudenten altijd willen weten wat ik nu eigenlijk wel en niet geloof; dat god volgens de leer van Tao 9 miljard namen heeft en dat een mens pas in staat is gods grootheid te bevatten als hij alle 9 miljard namen uit kan spreken en dat het er dus niet zoveel toe doet bij welke naam je god noemt; dat de aarde maar een klein stipje is tussen de miljarden sterren, manen en planeten waarvan we inmiddels het bestaan kennen; dat op dat hele kleine stipje 6 miljard mensen leven en dat die 6 miljard maar een fractie zijn van alle leven op aarde. Volgens mij is god niet zo bezig met het welzijn van onze individuele zielen.

Ik ben een geboren twijfelaar. Ik weet niet wat ik geloven moet. Ik zie god niet als een persoon. Ik denk dat de schepping god is, dat god de schepping is en dat wij niet het recht hebben om uit te maken wat we daarvan wel en niet willen accepteren. (Op homoseksualiteit, abortus en prostitutie, om er maar een paar te noemen, staat in Oeganda de doodstraf, en daar oefent de Amerikaanse missie a la Tracy behoorlijk wat invloed op uit).

Maar tegelijkertijd ben ik er van overtuigd dat ons leven er toe doet, en dat we de plicht hebben zoveel mogelijk van dat leven te maken. Ik denk dat niemand oud wordt zonder fouten te maken en anderen leed te berokkenen, maar ook dat het leven je tweede kansen biedt om je fouten te herstellen.

Mijn opdracht aan de studenten: “zorg dat je leven er toe doet, dat je leert van je fouten en dat je anderen helpt iets van hun leven te maken”, werd met applaus begroet. Daarna werd het nog reuze gezellig met veel grappen en grollen en heel veel geknuffel over en weer.

Ik denk eigenlijk dat dat nog de grootste winst is: dat ze weer in zichzelf geloven en dat ze er weer zin in hebben. Ik denk dat ze het prima zonder mij kunnen. Maar voor alle zekerheid willen ze toch wel graag zeker weten dat ik volgend jaar weer kom. En wie wil er nou niet ieder jaar een paar weken doorbrengen in dit stukje paradijs! De Jajas komen er al 10 jaar en hun kinderen en kleinkinderen komen ook regelmatig. En iedereen geeft gastlessen. Ik hoop dat we het ook volgend jaar weer zo kunnen coördineren dat we tegelijkertijd in Oeganda zijn. Zonder hun hulp had ik het dit jaar niet gered.