Graduation Day

En dan is het plotseling 19 December en Graduation Day, de ceremonie speciaal uitgesteld zodat ik er bij kan zijn zijn – en helpen met de voorbereidingen …

Ik arriveer op 27 november in een soort van georganiseerde chaos. De laatste lessen zijn aan de gang, examens worden voorbereid en moeten geëdit worden. In principe zou ik het weekend hebben kunnen gebruiken om te acclimatiseren, maar het is veel makkelijker om mijn rapport voor Oeganda te schrijven in de stilte van een kantoor op de zondagmiddag, en weg te sturen alvorens aan iets anders te beginnen. En dan ook maar meteen de blog erachteraan. Dan ben ik er op maandag 30 november helemaal klaar voor om de nieuwe studenten te ontmoeten en me in de voorbereidingen voor de graduation te storten. En zo geschiedt.

Suzanne heeft wel heel veel ballen in de lucht deze laatste weken, de dagelijkse beslommeringen van de school zijn al voldoende om haar dagen te vullen, maar ze coördineert ook de examens, moet er zelf een paar maken en nakijken, en is volop bezig met de Graduation. En uiteraard, vraagt haar gezin de nodige aandacht. Ze is zo blij dat haar ouders er zijn, maar het is ook frustrerend, want ze kan niet voldoende aandacht aan ze besteden. Djoeke en Tom het is echt geweldig zoals jullie daarmee omgaan! Abdulsatar is een aanwinst. Hij gaat zijn eigen gang, kent iedereen, is goed met de studenten en met Suzannes kinderen. Wij kunnen het ook weer meteen prima met elkaar vinden.

Tussen de bedrijven door zijn er branden te blussen. ACRA heeft wat wisselingen van de wacht doorgemaakt. De oude directeur is vertrokken uit Zanzibar, onze contactpersoon is nog met zwangerschapsverlof, en verwacht niet terug te komen. De nieuwe directeur heeft andere ideeën over hoe de samenwerking met KTC moet worden vormgegeven, en wel direct, en stelt eisen o.a. over de rapportage, op een toon waar Suzanne jeukend tandvlees van krijgt.

Gelukkig wordt dat tijdens een vergadering weer allemaal rechtgebreid. Suzanne mag weer rapporteren zoals ze voorheen deed, Laura is bereid mee te denken over hoe het laatste ACRA geld het beste besteed kan worden en hoe ze ons kan helpen in onze precaire financiële situatie. Het dwingt ons wel om min of meer van de ene dag op de andere onze plannen voor januari te wijzigen, maar ik denk eigenlijk dat dat alleen maar een voordeel is.

Dan belt Edward, een van onze oud-studenten en een trouwe supporter. Hij is benaderd door twee Finse dames uit de stad Turku, die op zoek zijn naar samenwerkingsverbanden met vocational training centers op het vasteland en op Zanzibar. Edward heeft ze naar ons verwezen, en naar aanleiding van de website, de Facebookpagina en de eerste telefonische contacten met Suzanne, zijn de dames overtuigd. Wij moeten het zijn.

Wij moeten examens afnemen en minimaal een van ons moet surveilleren. En we willen allemaal bij dit gesprek zijn. Het eerste examen begint om half 11, dus de vergadering MOET tussen negen en half 11. Edward denkt dat dat een probleem is gezien de fysieke gesteldheid van de dames, maar uiteindelijk zijn we het er allemaal over eens. Dit is de enige geschikte tijd van de dag.

Donderdag, 17 december, zitten we om 9 uur achter keurig opgeruimde bureaus. Edward en de dames zijn op tijd. Als ze eindelijk alle 4 de trappen op zijn, zien we het probleem. Traditioneel Afrikaans gebouwd is er niets bij. Maar als ze eenmaal zitten, en bijgekomen zijn van de klim, zijn ze allebei in een stralend humeur en komen ze meteen ter zake. Zo klein als we zijn, hebben we verrassend veel te bieden aan die prachtig ingerichte en goed geoutilleerde scholen in Finland, en zij zien ook allerlei mogelijkheden om dat financieel te onderbouwen zodat we niet meteen kopje onder gaan als we daadwerkelijk uitwisselingen tot stand gaan brengen. Het vereist wel dat we ons cursusaanbod uitbreiden, maar dat was toch al in de planning, dit is net de extra stok achter de deur die we nodig hebben om ermee aan de gang te gaan. Vijf minuten nadat ze vertrokken zijn, ziet het kantoor er weer uit als en uitdragerij.

Op vrijdag 18 december hebben we ’s morgens nog een vergadering met twee Nederlandse dames die hier zijn voor een VSO project dat ook heel aardig aansluit bij wat wij doen. Zij worden financieel gesteund door de Shell. Daar willen wij ook wel graag wat steun van krijgen, dus daar ga ik mee aan de slag zodra we hier weer een beetje normaal adem kunnen halen. Zij weten ook alles van NAFTA, een gerenommeerd en onafhankelijk accreditatie instituut in Tanzania.

Een certificaat met het stempel van dat instituut erop is voor onze studenten nog veel meer waard dan een certificaat met alleen de goedkeuring van het Ministerie van Onderwijs en de Commission of Tourism in Zanzibar. We proberen al tijden contact te leggen met ze en komen nooit voorbij de eerste hindernis: de ingewikkeldheid van de formulieren. Ze hebben een kantoor op Zanzibar waarvan we het bestaan niet kenden. Een voet tussen de deur daar, maakt waarschijnlijk een hoop verschil. Iets waar Abdulsatar en ik op af zullen gaan in januari.

En dan, na het laatste examen, moeten we toch eindelijk eens op gaan schieten met die certificaten en die cijferlijsten. Maar dan komen de feestvarkens een voor een binnendruppelen om nog van alles en nog wat te regelen op het laatste moment. Ze maken er een gezellige reünie van in het kantoor, terwijl wij ondertussen proberen door te werken en alle gevoelige gegevens voor ze verborgen te houden. Suzanne en Abdul hebben ook nog examens na te kijken. … Uiteindelijk knikker ik ze om 4 uur het kantoor uit.

Maar, aan het eind van de dag hebben Suzanne en Abdulsatar de certificaten en de cijferlijsten klaar, is de laatste hand gelegd aan de PowerPoint presentaties (eh, niet helemaal, ik verander uiteindelijk op zaterdagochtend nog het een en ander), is alles klaargezet wat mee moet naar de Haile Selassieschool en is geregeld wie komt helpen sjouwen. We hebben alleen nog geen geluidsinstallatie, maar daar blijkt Mohamed teacher uiteindelijk de juiste contacten voor te hebben.

Zaterdagochtend wordt ik hevig snotterend en licht in het hoofd wakker. Natuurlijk als je ziek moet worden dan is dit de enig juiste dag! Maar er moet gewerkt worden. Suzanne en ik moeten nog decoratiemateriaal kopen, Abdul moet nog op pad voor papieren borden en bekers, het verslepen van apparatuur moet gecoördineerd worden en alles moet ter plekke worden getest. En waar blijven die jongens van het geluid? En wat is het allejezusheet, En waarom krijgen we de ppps niet aan de praat? En waar blijft de guest of honour! Maar uiteindelijk werkt het allemaal om half 2.

De studenten arriveren allemaal vroeg, maar verdwijnen dan naar een hoekje van de speelplaats, waarvan geregeld een hoop gelach opklinkt. Uiteindelijk moeten ze om half 2 min of meer naar binnen gesleurd worden voor hun eigen Ceremony. De guest of honour had niet helemaal begrepen dat we echt om half twee wilden beginnen, maar komt snel opdagen nadat Suzanne hem gebeld heeft. En dan kunnen we beginnen, slechts een kwartier later dan gepland. Vorig jaar was dat nog bijna een uur!

Suzanne is de meest natuurlijke spreker die ik ooit gezien heb. Ook nu doet ze het weer fantastisch, in het geheel niet van haar stuk gebracht door het fluitconcert uit de speakers. Maar ook dat probleem wordt uiteindelijk opgelost en dan kan ze haar verhaal afmaken.

Annette kwam vorig jaar op het idee een ppp te maken van hoe wij werken. Dat viel toen zo goed dat we besluiten dit jaar weer iets dergelijks te doen. Ik hoef dit jaar alleen maar voort te borduren op haar ideeën en de ppp in te vullen met nieuwe foto’s. Jammer dat de Haile Selassie zoveel ramen heeft die niet te verduisteren zijn. Maar het publiek weet het toch allemaal reuze te waarderen. De Finse dames zijn ook gekomen. Er moeten speciale stoelen voor ze worden gebracht. Maar ze vinden het allemaal helemaal geweldig. Net wat ze gehoopt hadden! De guest of honour is op dreef met een speech in Swahili en Engels over het belang van het hooghouden van het milieu en de cultuur van Zanzibar en over hoe belangrijk onze rol daarin is. Betere reclame kun je nauwelijks hebben!

En dan is het eindelijk tijd voor de Ceremony. Er zijn certificaten van waardering uit te delen aan de sponsoren en certificaten voor de teacher training: certificaten voor diegenen die alleen de workshops gedaan hebben, en certificaten voor diegenen die uiteindelijk bij ons aan de slag gegaan zijn met lesgeven, Abdulsatar en Ally Jape.

En dan zijn eindelijk de graduates aan de beurt. Ook daar hebben we een ppp voor en Mohamed zal de begeleidende tekst spreken. Op het omkeren van twee foto’s na, gaat dat allemaal prima. De werkelijke verrassing is de reactie van de studenten. Zanzibari zijn heel vormelijk, ook de vrouwen. Veel mannen vermijden zelfs dat ze ons een hand moeten geven. Maar Rahma zet de toon door ons om de hals te vallen en de jongens volgens allemaal haar voorbeeld.

We denken dat daarmee het officiële gedeelte wel zo’n beetje voorbij is. Er zal alleen nog een optredentje zijn van de studenten. Maar ook daar wachten ons verrassingen.

Er zijn hier zoveel mensen met dezelfde naam dat ze allemaal bijnamen hebben. We hebben Abdulhalim, Abdul blind guide, Abdulrahman, Abdul Haji, Abdulsatar, Abdulpapazi en Abdulcrazy. Abdulcrazy is de vriendelijkste, stralendste student die je maar kunt hebben. Geen idee waarom hij crazy wordt genoemd. Hij is bloedserieus. Hij is creatief en handig met een camera en heeft inmiddels zijn eigen filmbedrijfje.

Hij zou een commercial voor ons maken, waarvoor ik op het laatste moment de voice-over nog inspreek in mijn telefoon, donderdagochtend om half 4, onder mijn muskietennet en met de ventilator uit, want dat is het enige moment dat het stil genoeg is op straat. De microfoon van die telefoon is verrassend goed. Evenzogoed moet het tig keer over: omdat er een brommer voorbij rijdt, omdat de buren onder mijn raam een gesprek beginnen, omdat de call to prayer de stilte volledig versplintert, omdat Lisenka wakker wordt en je haar deur duidelijk open kan horen gaan, omdat ik me steeds weer verspreek of omdat je me hoort inademen. Maar uiteindelijk is het om 6 uur klaar en kan het naar Abdul gestuurd worden. Hij heeft op vrijdag nog een examen, dus we verwachten niet dat het af komt. Maar het is af en het resultaat is geweldig. We zijn er allemaal ontroerd van.

En dan nemen de studenten het over. We wisten dat Mohamed fundi en Saadat, die door iedereen Diver genoemd wordt, zouden zingen en dansen, maar ze verdwijnen allemaal achter het podium. Er wordt uiteindelijk een hele show opgevoerd die eindigt met het naar het podium halen van de teachers. We krijgen nog een cadeau aangeboden. Ook dat is nooit eerder vertoond. En dan wordt er nogmaals uitgebreid geknuffeld en gekust op het podium voor het oog van iedereen!

De bedoeling is dat er wat officiele foto’s gemaakt worden van de graduates en de teachers, terwijl de zaal inmiddels de hapjes en de drankjes worden uitgedeeld. Maar daar komt niets van terecht. Ze zijn zo uitgelaten, het is makkelijker een stelletje kikkers in een emmer te stoppen. Of, zoals ik in Nigeria ooit gierend van het lachen heb staan aanzien, proberen een aantal geiten in de achterbak van een personenauto te stoppen. Toen ik na een half uur doorliep, zat er nog steeds niet één geit in die achterbak. We krijgen de studenten pas allemaal bij elkaar als de jongens van het geluid besluiten de versterkers eens even volledig open te zetten en de laatste discodreunen te draaien. Dan stormen ze allemaal naar binnen om te dansen.

Uiteindelijk willen ze op het allerlaatste moment toch nog wel even op de foto, maar dan komen alle broertjes, zusjes, vriendjes en vriendinnetjes er ook bijzitten. We doen het ermee. Het is 4 uur en we willen naar huis. De stoelen moeten allemaal worden opgestapeld, de apparatuur moet worden ingepakt en alles moet weer terug naar school.

De studenten willen ook heel graag weg, maar wij kunnen al die toestanden niet zelf terugslepen, dus ze helpen ons nog met de laatste loodjes door de stinkendhete stad. En dan kunnen we eindelijk instorten op de vloer in het kantoor. Pas na een half uurtje liggen zijn we in staat ons cadeau uit te pakken. Een bloemenkrans voor op het hoofd, waarmee we uiteraard alle 4 op de foto moeten - we zijn als het erop aankomst net zo erg als onze studenten - , kikoys en kanga’s (Kleurige lappen die je werkelijk overal voor kunt gebruiken. Alleen zijn de kikoys voor mannen en de kanga’s voor vrouwen. Dat zijn geen tradities die wij hier op kantoor zo maar even doorbreken). En dan stort ik eindelijk echt in en kruip thuis onder de klamboe en de ventilator.

En dus komt deze blog tot u vanuit mijn ziekbed, waar ik de kou er in een dag probeer uit te transpireren want morgen moet ik weer voor de klas om het belang van een goed CV en een goede brief er nog eens in te stampen. Na het laatste examen gaat deze lichting op stage en daar moet voor gesolliciteerd worden!

De rest van de komende week zijn we vrij. En dat is maar goed ook, want ik kan dinsdag eindelijk mijn paspoort ophalen, en dat betekent weer een hele dag Dar es Salaam. Later kan niet, want de ambassade sluit op de 24e tot januari. En in januari vervalt mijn oude paspoort definitief en kan ik er niet meer mee reizen, zelfs niet naar Dar.

Alleen, deze keer hoop ik toch tijd te vinden voor het nationaal museum en koffie in ons favoriete restaurant voor ik weer op de veerboot naar huis stap .