Communicatie deel III.Toekomst

Quote van Asma’u:

Een Nigeriaan zal nooit uit zichzelf informatie geven, al zou het hem zijn leven kunnen redden. En als je de juiste vragen niet stelt, krijg je dus nooit ergens antwoord op.


Terwijl in Nederland de stormwinden razen, maak ik hier zo mijn eigen stormen door. Jullie mogen dan vinden dat ik zo onderhand Santa Patiancia ben, de Nigerianen vinden me een opgewonden standje. Ik zit pas acht weken in die flat. Hoe kan ik nou verwachten dat alles dan al in orde is? Alles wat ze wel hebben gedaan is inmiddels al weer aan het instorten, trouwens. Ook dat is heel typisch Nigeriaans. Je maakt alles zo dat het meteen weer in elkaar knalt, dan kun je tenminste nog eens terugkomen en een nieuwe rekening sturen. En wat zeur je nou toch over werk! Leer toch eens een beetje relaxen! Je bent pas 3,5 maand hier, hoe kan je dan verwachten dat werk al op rolletjes loopt?

Hoe kan ik verwachten dat wat dan ook werkt?

Ondertussen bleef ik elke ochtend braaf naar de NCCE komen, waar ik vervolgens hele dagen rondhing in de bibliotheek, andermans kantoren om het seksleven van de Nigeriaan te bediscussiëren, aan de blogs werkte, of duimen draaide. Vanmorgen heb ik geheel toevallig vernomen van een voormalige directeur hier, die ik aan het interviewen was in verband met het VSO project waar ik nu bij betrokken ben, dat ik ook helemaal niet in de bibliotheek moet zijn voor informatie. Daar moet je voor naar de afdeling R&D. R&D! Hebben we die dan? Mijn zegsman heeft me zelfs uitgelegd hoe ik er komen moet, en uit zichzelf!

Maar inmiddels werd ik gestaag minder blij. Langzaam, heel langzaam, maar niet te stuiten kroop de depressie omhoog. Een van mijn VSO collega’s zei in Jos dat hij gehoord had dat je van under-employment nog eerder een burn-out krijgt dan van over-employment. Ik begrijp nu wat hij bedoelt. Ik was volkomen uitgeput van het nietsdoen toen de kerstvakantie begon. Alleen de plechtige belofte dat er bij aanvang van het nieuwe jaar een planning voor me klaar zou liggen, hield me nog gaande. Maar na de vakantie was ik er weer helemaal klaar voor en deze keer zou het gaan lukken ook, dacht ik. Mary en Pete hadden er meteen al geen vertrouwen in. Ze bleven me op het hart drukken toch vooral meteen contact met ze op te nemen als ik de 8e op problemen zou stuiten. En stuitte ik op problemen …

Uiteraard kwam er geen auto. En dan krijg je dus het volgende telefoongesprek: “komt die auto, of moet ik een taxi nemen?” “Oh, ja Vil er is geen brandstof, Hassan kan je niet komen halen.” “Werkelijk? En wanneer had je gedacht me dat te vertellen?” Mat had niets gedacht. Hij had me nog niet gemist. “OK, niets aan te doen, ik neem wel een taxi.” Dat leek hem niet verstandig want hij stond op het punt om weg te gaan, bovendien had hij geen tijd voor me. Waarom bleef ik niet nog lekker een dagje thuis! Eigenlijk kon ik best nog 14 dagen thuisblijven. “Geen tijd voor me! Maar wij hebben toch een afspraak?” Stem onbeheersbaar de hoogte in. “Oh ja, die heb ik verzet. Misschien (let op dat misschien) kunnen we morgen wel heel even praten, maar, ik heb het erg druk.” Nu ging ook het volume ook omhoog geheel buiten mij om. “En WANNEER had je gedacht me te vertellen dat je die afspraak verzet had? Trouwens hoe denk je een plan van aanpak ‘heel even’ door te spreken?” Oh, goed dat ik hem eraan herinnerde, had hij nog niets aan gedaan, dus nee, dan konden we dinsdag helemaal niet praten! En het zou er de komende 14 dagen ook niet meer van komen want hij was nu even met iets belangrijkers bezig. Ik moest nog maar even geduld hebben. Begin februari zou alles wel weer normaal zijn.

En dat allemaal op een toon alsof je een zeurend kind te woord staat en zelf nog nét niet je geduld verliest.

En bij mij van binnen ging het intussen volledig mis. Bloeddruk en adrenalinegehalte ver boven de gevarengrens. Ik stond te zwaaien op mijn benen. Ik ging HELEMÁÁL niet lekker thuisblijven! Ik kwam over mijn toekomst praten, NU! “Nee”, sprak Mat, “geen tijd” en verbrak de verbinding. En daar zit je dan in je keurig aan kante flatje met de hele dag voor je en noch de wil, noch de energie over om ook maar iets zinnigs te doen met al die uren. Al mijn zorgvuldig opgebouwde weerstand in één keer weg. De bodem was uit mijn bestaan. Ik had daar niets meer te zoeken. Einde verhaal.

Mary en Pete reageerden met bliksemsnelheid op mijn smsje – het communicatiemiddel bij uitstek van elke VSOer - dat ik dinsdag alleen nog naar kantoor zou gaan om ontslag te nemen. Ze hadden gezien dat Asma’u terug was van vakantie en ik moest toch vooral eerst met haar gaan praten. Asma’u had gelukkig weinig tekst nodig. “Kom maar meteen langs, dan gaan we lunchen en dan kunnen we bekijken wat je het beste kunt doen”. Geen woord meer over geduld hebben en dingen nog even aankijken, gelukkig. Zoveel begrip ineens. Dat zette eindelijk de sluizen open, dus toen Marjorie belde, was ik net bezig met verdrinken in mijn eigen tranen. Ik moet aardig aangeslagen geweest zijn. Ze hebben me toch wel eerder huilend aan de telefoon gehad en ik heb ze nooit eerder horen zeggen dat ze wilden dat ik thuis zou komen. Maar Marjorie wilde deze keer meteen wel een vlucht voor me regelen. Het was nou toch wel genoeg geweest!

Het telefoonverkeer was in Nederland aanzienlijk drukker dan in Nigeria, en effectiever ook, want Juanita en Michiel belden ieder afzonderlijk ook, en met dezelfde boodschap natuurlijk: we willen dat je thuiskomt. En de verleiding was groot hoor, wat moest ik nog in dit rotland, waar niemand op me zit te wachten, terwijl ik in Nederland gemist wordt. Maar het focuste me ook op het werkelijke probleem: NCCE, en dan met name Mat. En ik mag dan vorlopig even klaar zijn met NCCE, Nigeria ben ik nog maar net aan het ontdekken. Ik begin vrienden te maken en mijn weg te vinden. Er is nog zoveel te zien en te doen. Nee, naar huis wil ik nog niet. Dus heb ik Mat gesmst dat ik naar VSO ging om vacatures te bekijken en ben, aardig gekalmeerd al weer, in een taxi gestapt.

Ze waren allemaal zo lief voor me. Ik had helemaal gelijk. Het was genoeg geweest. Maar, als ik nog in Nigeria wilde blijven, en dat hoopten ze toch wel, dan waren er zat opties. Asma’u was al in de database aan het rommelen geweest en ze dacht dat ze eventueel een goede vacature voor me had in Kaduna. Eerst maar eens even lunchen.

Zo kom je er ook nog eens achter dat er wel degelijk leuke restaurants zijn in Abuja! We kwamen bij Wakki’s terecht, een uitstekend Indisch restaurant, en hadden een prima ‘wij vrouwen onder elkaar’ gesprek. En het smsje had de gewenste alarmbellen in werking gezet. Mat belde Asma’u net toen wij de Nigeriaanse man aan het afbranden waren en zijn communicatieve talenten tegen het licht hielden, en met haar wilde hij wél meteen dinsdag om 9 uur een afspraak maken.

Tot mijn niet geringe verbazing stond ’s morgens om kwart over 8 een auto voor de poort. Daar had ik niet meer op gerekend. Ik had zowaar eens een nacht doorgeslapen, dat deed ik al sinds begin december niet meer, en was nog niet eens aangekleed. En Hassan, de schat, was duidelijk blij me te zien. Dat doet het aangeslagen hart toch goed. Maar wie er ook allemaal vanaf 9 uur langs kwamen om me te knuffelen en gelukkige kerst en gelukkig Nieuwjaar te wensen (dat houden ze hier vol tot ver in februari), geen Mat en geen Asma’u. En natuurlijk weer niemand die je iets vertelt. Asma’u dan maar even gesmst. Mat bleek de afspraak naar 11 uur verzet te hebben, en oh, had ik dat ook moeten weten?

Mat kwam om 10.30 aankakken. Hassan(!) kwam me zomaar uit zichzelf vertellen dat hij hem had zien binnenkomen. Iedereen had dus in de gaten dat er iets broeide. Welnee, hoe kom ik erbij! Natuurlijk wordt er niet gekletst bij NCCE! Ze werken zich juist allemaal een slag in de rondte. Eh, nou, de ene helft is tot eind januari met verlof, maar komt regelmatig naar kantoor ‘to socialize’ en de andere helft werkt net zo hard als ik. Dus, mijn eerst toch zo veelbelovend ontluikende vriendschap met Mat is vanaf dag 1 met argusogen gevolgd en becommentarieerd van de 5e verdieping tot en met het chauffeursverblijf op de parkeerplaats en ook de neergang in de betrekkingen is altijd weer een favoriet onderwerp. In Engeland zouden er zeker weddenschappen op afgesloten zijn.

In ieder kantoor, ook het mijne, staan 2 stoelen voor de bureaus, zodat je de hele dag door bezoekers kunt ontvangen. Zo doe je in Nigeria zaken. Privacy is meestal niet iets waar men zich erg druk over maakt. Normaal banjer ook ik altijd gewoon Mats kantoor binnen als ik wat nodig heb, en wacht op mijn beurt om aan zijn bureau aan te schuiven, maar dat leek me in dit geval geen goed idee. Ik wilde hem eventjes alleen hebben en er zeker van zijn dat de secretaresse niet meteen de volgende suppliant achter me aan zou sturen, dus ik ging bij haar zitten wachten en vroeg haar de volgende bezoeker pas door te laten als ik klaar was, op zich al een actie die beweging in de gangen veroorzaakte.

Oeps, hij had er even niet op gerekend dat ik zelf ook wat te melden zou hebben en schrok zich lam toen ik binnenkwam. Hij begon meteen te vertellen dat hij het veel en veel te druk had om met me te praten en dat hij eerst Asma’u wilde spreken. Ze zou zo wel komen, dus hij zette de deur maar vast weer open, ik moest maar weer weggaan. Helemaal verkeerd. Ik ging meteen weer door het lint. “Wat bedoel je ‘geen tijd’? Je stuurt mij om half 9 een auto en komt zelf 2 uur later aanzetten, Dan had je hier ook maar om half 9 moeten zijn, dan hadden we alle tijd gehad”. Toen heette het dat het allemaal Uji’s schuld was, die had me immers onder zijn hoede moeten nemen. “En ga nou niet Uji de schuld geven. Jij bent verantwoordelijk voor het functioneren van ons allebei, jij laat het er steeds bij hangen!” En toen was hij plotseling om. Hij wist dat hij fout zat, hij zou zijn verantwoordelijkheid nemen, hij zou proberen met Asma’u tot een oplossing te komen. Op dat moment belde ze me dat ze in de lift stond en dat leek me een mooi moment hem verder aan haar over te laten.

Toen ik het kantoor uitkwam, bleek het secretariaat vol te zitten met mensen die daar niets te zoeken hebben, maar de rel prachtig hadden kunnen volgen door die open deur en dan ook Asma’u nog eens binnen zagen komen. Het was even spitsroeden lopen langs al die grijnzende gezichten. Maar toen kwamen ze de een na de ander mijn kantoor binnendruppelen, Abelega als eerste. Kon ik het nou echt niet nog twee maandjes uithouden? Ze wilden mij niet kwijt. En ik zou het zien, als Mat eenmaal definitief weg was, eind maart, dan zou alles anders zijn.

Na ruim een uur werd ik gebeld om het gesprek verder bij te komen wonen. Die Asma’u! Ze klonk net als de rector die een leerling dwingt excuses aan te bieden. Dr. Mat had haar een oplossing voorgelegd die hij me nu zelf ging uitleggen, zei ze. Mat stak van wal met een zorgvuldig uitgedachte speech, maar ik zat vlak naast de tv en verstond er geen woord van, dus ik vroeg volkomen natuurlijk of die tv even uit mocht. Hij raakte er totaal door van de leg. Niemand valt de directeur in de reden! Was ik toch spontaan op een vorm van psychologische oorlogsvoering gestoten! Had Asma’u hem wel kunnen verstaan, vroeg hij aangeslagen. “Ja hoor”, zei ze, en toen met perfecte timing “met moeite”.

Het plan kwam er op neer dat NCCE me uitleent aan VSO om te assisteren bij het ‘teacher valuing project’: een project dat met harde cijfers boven water moet krijgen waarom het onderwijs in Nigeria volledig uit elkaar aan het vallen is, ondanks alle grote plannen van de overheid, maar dan vanuit het perspectief van de onderwijzers. Mat zal er zelf ook bij betrokken worden. Ik had in oktober al van dat project gehoord en laten weten dat ik er bij betrokken wilde worden en ik wist dat Asma’u me graag wilde hebben maar niet dacht dat NCCE bereid zou zijn me uit te lenen. En nu was ik haar zomaar in de schoot geworpen, en met veel meer uren dan ze ooit had durven dromen. En Mat kent iedereen in onderwijsland dus voor het benodigde netwerken is zijn bijdrage niet slecht.

En verder, had Mat bedacht, zou hij alle verantwoordelijkheden met betrekking tot mij overdragen aan een driemanschap: Haruna, Mats gedoodverfde opvolger, Abdulkareem, omdat Mat vindt dat hij de enige is die ergens verstand van heeft en de vermaledijde Uji, want dat is nou eenmaal mijn counterpart. Kon ik daarmee leven? Zou ik dan wel willen blijven? Ze waren alle drie zelf al bij me langs geweest die ochtend, maar dat wist Mat natuurlijk niet. Het leek me werkbaar op voorwaarde dat Mat zich dan ook echt terugtrok en er eind februari een planning op tafel zou liggen met een duidelijke indicatie van het eindproduct waar Uji en ik naartoe moeten werken. “En mocht dat niet lukken”, begon Mat, “wat ik niet verwacht”, “dan trekken we Wil terug, en zetten haar op een project in Kaduna, waar ze om mensen als zij zitten te springen”, maakte Asma’u de zin voor hem af.

Het plan houdt me om te beginnen deze komende 14 dagen van de straat en dat is maar goed ook, want, moet ik toegeven, ze hebben het niet makkelijk! NCCE had donderdag van de minister van onderwijs opdracht gekregen alle colleges of education te auditen vóór 31 januari. Iedereen is van verlof teruggeroepen. Van maandag 22 januari tot vrijdag 2 februari zijn zo’n 100 mensen op stap om overal in het land gegevens te verzamelen. Daar had hij het maandag dus zo druk mee gehad, het samenstellen van de teams en het toewijzen van de gelden. Asma’u heeft het me uiteindelijk uitgelegd. Dat had Mat me natuurlijk zelf ook kunnen vertellen, vrijdags toen hij me aan de telefoon had. Dan was ik nog steeds niet blij geweest, maar ik zou niet zo over de rooie gegaan zijn.

Pas toen ik weer op mijn eigen kamer was, drong het tot me door dat ik opnieuw volledig buiten een auditing gehouden wordt. Shit, iedereen zit deze 2 weken bij de colleges of education en ik word weer aan mijn lot overgelaten. Auditing van opleidingskwaliteit valt binnen mijn opdracht, maar hij wil hij me er niet bij hebben. Hij zou me gewoon tot februari hebben laten bungelen en ik zou zelfs niet begrepen hebben wat er aan de hand was als ik niet ontploft was.

Maar nu dat project dus. In de komende weken moeten op een aantal scholen overal in het land wokshops gehouden worden en interviews afgenomen. Daarnaast moet met alle stakeholders gesproken worden zoals ministerie van onderwijs, de onderwijsbonden, NGOs die zich bezig houden met onderwijs, de commissie die zich bezighoudt met het curriculum voor het basis onderwijs en niet te vergeten, de NCCE. De bevindingen moeten een document opleveren waarmee we de politiek tot actie kunnen dwingen. Rond mei moet het rapport gepubliceerd klaar zijn, en dat is aanpoten. Zijdelings komt dit ook mijn werk bij NCCE ten goede, want alle bevindingen zouden meteen bruikbaar moeten zijn bij het samenstellen van het curriculum voor colleges of education, dus voorlopig is iedereen weer blij.

Afgelopen week zijn we druk bezig geweest met het uitzetten van een tijdplan, het definiëren van de stakeholders en het selecteren van de te bezoeken scholen. Het team dat de enquêtes en workshops gaat houden in de geselecteerde scholen is samengesteld, Asma’u en Helen, projectleider en VSO teacher-trainer in Akwanga, hebben samen een budget opgesteld, terwijl ik me heb beziggehouden met het opstellen van vragenlijsten, en het interviewen van belanghebbenden waar we niet als team heen hoeven. De rest van de week zijn we als team op stap geweest om steun te zoeken bij de stakeholders.

Afgelopen zaterdag had het hele team een afspraak met de onderwijsadviseuse van de president. De afspraak was om 11 uur. We vertrokken pas om 11.15 waren om 11.30 ter plekke, maar kwamen uiteindelijk pas om 13.00 uur op onze bestemming aan omdat niemand, maar dan ook niemand kon vertellen waar Amina Brahimi’s kantoor was. Inmiddels is Helen weer in Akwanga om workshops te geven, want een aantal van de enqueteurs die het land ingaan zijn als lecturer verbonden aan haar college. Dus deze week was ik alleen met Asma’u op stap naar Pankshin. Vandaag zou ik een NCCE opdracht gaan uitvoeren in Zuba, daarvoor zou het secretariaat een chauffeur regelen. Ik zat er bij toen Mat de opdracht verstrekte en hoopte het beste. Volkomen ten onrechte.

Natuurlijk kwam er geen chauffeur opdragen. En probeer maar eens iemand aan de telefoon te krijgen die een antwoord kan geven waar je wat aan hebt! Toen dat eindelijk gelukt was, was ik ook meteen door mijn beltegoed heen. De secretaresse had geld geregeld voor benzine en dat was het. Had ik niets tegen Hassan gezegd? Hassan was er vrijdag niet, en ik ben de hele week niet op kantoor geweest, maar dat doet er verder niet toe. Ze begreep niet dat ‘regelen’ ook inhoudt dat je de chauffeur even vertelt waar en wanneer hij dient op te draven. De director doet dat ook altijd zelf. Stom van me. Natuurlijk had ik moeten controleren of de boodschap goed was overgekomen. Weer wat geleerd.

Gelukkig zijn ze in Zuba wel wat gewend, dus de afspraak is nu naar dinsdag verschoven. Deze keer inderdaad de chauffeur maar even zelf toegesproken. Maar omdat ik er nooit op durf te vertrouwen dat ze me door de telefoon begrijpen, daarna de secretaresse nog een keer opdracht gegeven plaats en tijd te bevestigen. Duim maar vast voor me!

Volgende week begin ik met de workshops die ik moet geven in en rond Abuja, in Kaduna en in Oshogo. Aangezien ik nu toch niet naar Zuba kon, ben ik maar in een taxi gestapt naar de school voor speciaal onderwijs waar Pia lesgeeft. Met haar moet ik twee van de workshops in Abuja geven. Ik viel met mijn neus in de boter. Pia voelde zich ziek en in plaats van de workshops voor te bereiden zijn we samen naar Abuja Clinic gegaan om haar op malaria te laten testen.

Ik heb mezelf ook maar meteen maar laten inschrijven. Dat had ik steeds uitgesteld. Al dat gezeur terwijl ik me kiplekker voel, nou ja buiten de lariam gerelateerde pijnen en pijntjes en stemmingswisselingen daargelaten natuurlijk. De Nederlandse arts waar Mart en Elly op het moment bij inwonen had me per sms al geadviseerd om onmiddellijk met lariam te stoppen en op een ander middel over te stappen. Het middel dat zij adviseerde bleek op het VSOkantoor niet voorradig, dus ik wilde ook nog wat aanvullend advies. Meteen stoppen met lariam, zei ook hier de dokter en overstappen op paludrine. En dan nu maar hopen dat VSO dat wel in huis heeft.

Volgende week probeer ik weer eens wat foto's te plaatsen.