communicatie op zijn Nigeriaans: kerst deel I

Communiceren, informatie inwinnen, gegevens met elkaar uitwisselen, afspraken en beloftes nakomen: heb ik er ooit bij stilgestaan dat dat niet vanzelfsprekend is? Niet voordat ik naar Nigeria kwam in elk geval. Je pakt de telefoon op, je praat tegen iemand aan de andere kant van de lijn, je maakt afspraken, en vervolgens gebeuren er dingen, soms ook niet, maar dan bel je nog een keer, of je gaat even langs en de zaak wordt opgelost. Toch? Aanzienlijk sterkere karakters met meer doorzettingsvermogen dan ik, zijn in de loop van de tijd in een dwangbuis afgevoerd omdat ze dit naïeve concept maar niet los konden laten.

Nigerianen communiceren alleen als ze er echt niet meer onderuit kunnen en zelfs dan zullen ze blijven doorgaan met het onthouden van essentiële informatie. Desnoods op de pijnbank en tot de dood erop volgt worden dwaalwegen bewandeld, hinderlagen gelegd en verwarringacties uitgevoerd, waarbij de kwaliteit van de telefoonnetwerken uiteraard uitstekende diensten bewijst. Want hoewel ze vergroeid lijken te zijn met hun mobieltjes, kunnen ze dan plotseling je nummer niet meer vinden, valt het geluid steeds weg op de meest essentiële momenten in een gesprek, of kunnen ze je helemaal niet meer bereiken terwijl ze het toch zo vaak geprobeerd hebben. Het heeft deze vakantie tot hilarische momenten en spannende avonturen geleid maar ook weer tot ontmoetingen met zulke leuke mensen!

Het begon al op 22 december met het onverwacht een dag eerder arriveren van Mary en Peter, die uit Opobo geëvacueerd waren na een reeks bomaanslagen, wat tegelijkertijd inhield dat alle reisplannen ter plekke moesten worden gewijzigd. Toen Johns vliegtuig dat op de 23e rond 6.30 zou landen, waarvoor ik een taxi geregeld had om me thuis rond 6 uur op te pikken - op zich al spannend, want je moet maar afwachten of zo’n taxichauffeur ook echt zijn bed uitkomt en het de moeite vind om je te berichten of hij het wel of niet gaat halen - . In dit geval was het de Londense winter die mist in het eten gooide. Johns vlucht was vertraagd, en John, nog niet op de hoogte van de problemen die ik hier ondervind alleen al voor het uitvinden hoe laat een vlucht verwacht wordt, had niet meer gebeld toen zijn vliegtuig klaarstond om te vertrekken. Hoe dan ook, de taxi kon worden afbesteld en ik mocht uitslapen, maar hoe lang? Mary en Pete, uitgeput van de lange rit vanuit het zuiden, lagen al in bed toen John belde en hadden niet meegekregen dat hij vertraagd was, dus kwam Mary me om 6 uur in paniek wakker maken. In elk geval ruimschoots op tijd om op onderzoek uit te gaan, zou je denken. Johns telefoon gaf geen gehoor meer, en de conclusie was dat hij dan wel in de lucht zou zitten, maar hoe lang al? De telefoonnummers die we hebben van de luchthaven en de luchtvaartmaatschappijen werken geen van allen, vanuit huis kunnen we het internet niet op en dat handige teletekst is hier helaas ook niet beschikbaar, en zelfs als dat wel zo was: ik heb geen tv.

De luchtvaartmaatschappijen die op Nigeria vliegen, hebben kantoortjes in alle grote hotels, dus uiteindelijk zijn Peter en ik samen naar de Sheraton gelopen in de hoop daar gegevens los te weken. De Sheraton blijkt de uitzondering op de regel:geen BA vestiging! KLM ging ons zeker niet helpen met het vinden van info over de concurrent. Dan maar kijken of the receptie bereid was een paar telefoontjes voor ons te plegen. Dat waren ze uiteraard niet. Ze hadden nog wel wat andere telefoonnummers voor ons, die natuurlijk geen van allen werkten. Ten einde raad dan maar Michiel wakker gebeld in Nederland. Michiel vond op het internet hoe laat John uiteindelijk vertrokken was, maar kon geen aankomsttijd vinden. Na enig rekenwerk gingen we er vanuit dat dit rond 9 uur moest zijn dus ik ging me klaarmaken om te vertrekken – “en neem vooral een stapel boeken mee want je weet nooit hoe lang het in werkelijkheid gaat duren” - en ondertussen bleven we die telefoonnummers proberen! Uiteindelijk ging er een over en kregen we een bandje met de mededeling dat het vliegtuig naar Lagos op tijd zou landen. Dat is nog eens nuttige informatie als je iemand in Abuja moet ophalen! Uiteindelijk bracht Michiel weer uitkomst. We hadden de tijd goed ingeschat. En zo kwam ik op de luchthaven aanzetten net toen de eerste passagiers naar buiten kwamen. Is dat timing of niet!

Wie er ook naar buiten kwam, geen John. Wat nu weer? Uiteindelijk kwam hij om de hoek kijken: zijn koffer was er nog niet! Die koffer kwam ook niet en is er nu nog steeds niet. Beroerd voor John, echt waar, ik leefde vreselijk met hem mee, maar al die spullen die hij voor mij in zijn koffer had! Ik had me er zo op verheugd weer eens een echte theedoek in mijn handen te houden en pollepels en microdoekjes! En dan hebben we het op dit moment even niet over dat stuk kaas dat nu inmiddels waarschijnlijk spontaan met die koffer aan de wandel gaat. En anders moet de stank mensen toch op het spoor kunnen zetten. John bleek niet de enige te zijn die arriveerde minus zijn koffer, dus het invullen van de formulieren leverde wat vertraging op. Johns eerste ervaring met Nigeriaanse efficiëntie heeft hem nog lang gesprekstof geleverd voor de borrels en de maaltijden.

Het vinden van een taxi terug is andere koek en je kan wel vergeten dat het je lukt om over een acceptabele prijs te onderhandelen. Het lijkt sterk op Schipholse toestanden. Taxichauffeurs met een vergunning om op de luchthaven passagiers op te pikken, hebben er alles voor over hun monopoly te verdedigen, inclusief het te lijf gaan van collega’s en passagiers. Ze kunnen dan ook de gekste prijzen vragen, er is immers geen concurrentie. De taxichauffeur die we uiteindelijk vonden, reed steeds boos weg als ik zei dat we wel zouden gaan lopen. Dan reed hij een rondje en kwam weer terug en noemde een iets lager bedrag. Uiteindelijk werden we het eens over N2.500, bijna het dubbele van wat ik op de heenweg betaald had, maar slechts de helft van deN5000 die hij eerst noemde!

Wuse market is een vreselijk oord op de zaterdag, waar ik volledig gedesoriënteerd raak en vaak een beetje jankerig word in de combinatie van hitte, stank, lawaai en mensen die tegen je aanlopen, aan je trekken en tegen je schreeuwen en ik had al visioenen over hoe we in die chaos wanhopig in de weer zouden zijn om voor John de meest noodzakelijke benodigdheden bij elkaar te zoeken, maar toen we het kantoor van de geldwisselaars uitkwamen viel mijn oog op een herenmodezaak(!). De winkelbediende, een niet al te slimme jongen van een jaar of 16, wist niet wat hem overkwam toen we enthousiast broeken hemden, ondergoed en sokken uit de rekken begonnen te trekken en er ook nog voor wilden betalen als we maar een kwitantie kregen. Het uitschrijven van de kwitantie duurde langer dan het passen en beslissen en we hebben het uiteindelijk zelf maar gedaan. Toen nog even naar de supermarkt voor shampoo en scheerspullen en John was klaar voor de reis naar Jos.

De benzineprijzen schommelen op het moment dramatisch. Het gevolg is dat er veel gehamsterd wordt en er een levendige zwarte markt bestaat. De prijzen van de droptaxi’s stijgen navenant. De prijs voor een zitplaats Abuja-Jos bleek op 24 december gestegen van N800naar N1200 en we besloten daarom niet 6 plaatsen te kopen, zoals we eerst van plan waren, maar gewoon de 4 plaatsen die we nodig hadden. Het was behoorlijk persen voor John, Mary en Pete, maar degene die het kortste eindje trok, en dus voorin moest zitten, bleek uiteindelijk de beste plaats te hebben. Ik had de plek voor mij alleen, we hadden een goede chauffeur en de weg naar Jos is net nieuw en niet al te druk. Het landschap is prachtig en er waren maar een handjevol roadblocks, bemand door soldaten die zich beperkten tot het de Ojibos een gelukkige kerst te wensen. Al met al een buitengewoon plezierige rit.

Die kerstwensen, en de foeilelijke kustboompjes met gekleurde flikkerlichtjes en van die akelige metaalklinkende kerstmuziek, waar ik iedere keer als ik de kans kreeg stiekem de stekker uittrok, zijn het enige houvast wat betreft de tijd van het jaar waar we in leven. Het heeft niet echt geholpen om in de stemming te komen.

Jos verwelkomde ons met een stralend blauwe hemel. Die heb ik in Abuja sinds de aanvang van de harmattan niet meer gezien. The hill station hotel ligt prachtig tegen een heuvel met een geweldig uitzicht over Jos en het omringende landschap. De kamers zijn ruim en prettig opgezet. Niet dat er wat werkte natuurlijk, en de badkamer liep regelmatig helemaal onder (kan het zijn dat ik badkamers beheks?), maar hoe eerder John een echter Nigeria ervaring op zou doen hoe beter vonden we en hij aanvaardde de uitdaging met grote goedmoedigheid. Wij waren de laatsten. Zo’n 20 andere VSOs waren de dag tevoren al aangekomen en terwijl we aan het uitpakken waren, bleven er mensen binnenkomen en werden we uitbundig geknuffeld en gekust, waarbij John niet werd overgeslagen.

Zo’n VSO bijeenkomst is als een warm bad. Allemaal mensen die door dezelfde problemen van heimwee, eenzaamheid en frustratie gaan en dat onder daverende lachsalvo’s en soms ook een paar huilbuien met elkaar delen. John was er diep van onder de indruk.

Kerstavond aten we allemaal met elkaar in het hotelrestaurant. Het werd een prettige maar chaotische ervaring, vooral toen de rekening kwam die aanzienlijk hoger bleek dan was afgesproken. Uiteindelijk wist Pete een korting af te dwingen. Eerste kerstdag zijn John en ik alleen op onderzoek uitgegaan in de Jos musea, waar we aangenaam verrast werden door de kwaliteit van de tentoonstelling en de deskundigheid van de gids, terwijl de anderen samen een kerstontbijt organiseerden en een ‘secret Santa’. Volgens Mary was het allemaal hilarisch en hadden we wat gemist, maar wij hadden sinds Johns aankomst mensen om ons heen gehad en hadden even wat ruimte en tijd voor onszelf nodig, dus we hebben ook nog samen in het stikkedonker heel romantisch vis gegeten in een kleine bush bar. En daarna waren we weer helemaal klaar voor de gezamenlijke borrel.

In Jos is een Franse organisatie actief die wandeltochten organiseert in de omgeving. Irma had het allemaal uitgezocht en geboekt. Ze hadden een prachtige tocht voor ons uitgezet op tweede kerstdag, die ons door savannah landschap, langs kleine dorpen, grillige rotsformaties en over een bergtop voerden. Het werd een van de hoogtepunten van de vakantie.

Omdat de meesten van ons oorspronkelijk gepland hadden met Mary en Pete naar het zuiden te trekken, wat nu natuurlijk niet mogelijk was, werden de reisplannen, veranderd, aangepast, weer veranderd en nogmaals aangepast, maar met uitzondering van ons vieren was iedereen uiteindelijk in kleinere groepjes onderweg ergens heen op de 26e. Wij besloten om op de 27e naar Kano te reizen en ons bij Charlotte, Sue, Amy en Helen te voegen. Het was nog even spannend waar we dan onderdak zouden kunnen vinden, maar Charlotte bracht uitkomst. Haar collega Bob werkt voor de British High Commission in het Department for International Development. Deze instantie heft hem ondergebracht in een enorm huis, voorzien van alle comfort, waar hij helemaal alleen in woont. Hij had 2 logeerkamers die hij ons graag ter beschikking wilde stellen. Het bleek een geweldige ervaring. De meisjes liepen ook voortdurend in en uit en 4 dagen lang hebben we gezamenlijk boodschappen gedaan, gekookt en huisgehouden. En ondertussen zagen we kans om de dye pits te bezoeken, uit te vinden dat er nog steeds 2x per week een trein van Kano naar Port Harcourt gaat (om die trein te laten rijden zijn wel zo’n 5 hobo’s nodig die allemaal met elkaar wedijverden in het ons van informatie voorzien: hij doet er een week over en kost het verbazend lage bedrag van N1.500), naar het museum te gaan, de darba te bekijken en op souvenirjacht te gaan op de Kermi markt. Wederom een fantastische belevenis, niet gehinderd door de koude en de niet aflatende stofwolken. Kano is enorm en geweldig overbevolkt. Drommen mensen overal. Het verkeer is moordend en oversteken komt neer op een poging tot zelfdoding. Het verkeer is overal 6rijen dik en daar tussendoor overal okada’s. En dan mag je hopen dat je een verhard trottoir bereikt. Veel wegen zijn helemaal niet geplaveid. Bob woont in een van de duurste buurten van Kano, toch woont hij aan een onverharde weg. Maar Kano is levendig en heeft onmiskenbaar meer ziel dan Abuja.

De eerste dag van het nieuwe jaar waren 5 van ons weer op de weg. Mary, Pete en Amy vertrokken richting Abuja, terwijl John en ik naar Bauchi en Jankari Wildpark gingen.

Lees hoe wij in een heel klein autootje met een vrouw en drie kinderen voor in naa Jankari vertrokken alwaar wij snodelijk strandden midden in het park,maar gered werden door een hele aardige Libanees