De Opera op Straat

De leukste Koninginnedagviering in Amsterdam is al jaren het Bredewegfestival! Het begint in de Koninginnenacht met een gezamenlijke maaltijd. Om half 10 gaat de straatverlichting aan, en de speciaal voor dit festival vervaardigde lampenkappen creëren een sprookjesachtig effect. Dat is ook het moment waarop de Opera op Straat begint.
Ik zag het fenomeen vorig jaar voor het eerst: een combinatie van de bekende Opera per Tutti, een uitstekend gelegenheidsorkest, en een koor van plaatselijke bewoners traden op op een speciaal voor de gelegenheid opgebouwd podium. De solisten zongen en acteerden op het podium en vanaf de balkons van de omringende huizen. De stemming was geweldig. De menigte deinde en zong lustig mee.
Ik zag en was meteen verkocht. Daar wilde ik ook bij zijn. Via een vriendin kwam ik aan het emailadres van Godfried Jansen, de dirigent. Godfried wilde weten wat mijn stemsoort was. Ik ging ervan uit dat je de grachten kunt dempen met alten en dat ik al bij de eerste hindernis zou sneuvelen, maar het is net andersom, weet ik nu uit betrouwbare bron. Er is altijd altenschaarste. De repetities begonnen op 3 maart. De verwachting was hooggespannen, maar de stemming zat er meteen in. Moeilijke stukken allemaal. Ging ik dit ook kunnen?
Het bewonerskoor had vorig jaar grote moeite boven het orkest uit te komen, dus deze keer zou het koor slinks ondersteund worden door Het Amsterdams Operakoor. Mooie, geschoolde stemmen die het repertoire al kenden. Voor een zwakke zuster als ik, die moeite heeft met notenlezen, maakt het alle verschil of er iemand naast staat die weet wat ze doet. En na de eerste paar keren oefenen begon het zowaar allemaal mooi te klinken en mijn stemmetje droeg daar ook aan bij!
Het recept voor een Opera op Straat is als volgt: je plukt een aantal mooie aria’s en koorstukken uit opera’s van Verdi, Handel, Puccini, Tsjaikovski, Adams, voorziet het geheel van een geheel nieuw verhaal dat aan elkaar gepraat wordt door een soort van stalmeester. En hoordaar een geheel nieuwe opera is geboren. Ik geef het nog maar even kort weer, voor het geval het toch niet helemaal duidelijk is geworden uit de wat hallucinerende verbindende teksten en de handelingen op het podium.
Cleopatra wacht al zingend op haar geliefde Caesar Junior, die weg is om Ethiopië te veroveren. Het koor wacht al zingend met haar mee. Caesar en zijn vriend komen triomfantelijk terug uit de oorlog met een leeuw, die Cleopatra van hem cadeau krijgt. Dit alles terwijl het koor uit volle borst Gloria all ‘Egitto zingt, de Triomfmars, weet u wel? Caesar Senior voert zijn zoon dronken en zet hem en zijn vriend gevangen en gooit vervolgens alle charmes in de strijd om Cleopatra te veroveren. Cleopatra valt voor hem! Vriend slaagt erin Junior te bevrijden en samen hitsen ze het volk op in opstand te komen. Caesar Senior verslaat Junior en de opstand wordt bloedig neergeslagen. De koorleden sterven als witjes. Vervolgens wordt het volk bloedig onderdrukt en het uit de doden opgestane koor zingt Patria Oppressa. Prachtige muziek en mijn absolute favoriet. Junior laat het er niet bij zitten en sluipt, al zingend, als tapijtverkoper het paleis binnen, waar Cleopatra net in bad zit te zingen met een levensgrote badeend. Senior betrapt Junior en er ontstaat een gevecht waarbij senior gedood wordt en Junior zwaar gewond raakt. Junior sterft ook en dat doet hij heel mooi zingend. Cleopatra realiseert zich dat ze niet zonder de beide Caesars kan en besluit ook dood te gaan, ook zij zingt daar heel gevoelig bij en het koor zingt met haar mee. Wanneer iedereen dood is, treedt (de allereerste) Arabische Lente in. Het bevrijde volk komt al zingend het podium op en neemt de zaken in eigen hand. Vervolgens zijn we allemaal vreselijk blij en zingen nog eens Gloria all’Egitto.
Het Amsterdamse Operakoor is een gezellige, warme club, die je meteen het gevoel geeft dat je erbij hoort. En je komt er nog eens iemand tegen die je in tijden niet gezien hebt. “Zo, ben jij ook met pensioen, tegenwoordig?” Het blijkt een oud-directeur van de HES, mijn voormalige werkgever, die zich sinds zijn pensioen aan de kunsten wijdt en er daarom vanuit gaat dat iedereen pensionado is. Onder de sopranen herken ik de oudere zus van het buurmeisje waar ik als kind mee bevriend was. De vriendin blijkt ook in het koor te zingen. “Je lijkt op Wil!” zegt ze verrast als we elkaar uiteindelijk ontmoeten. “Dat komt waarschijnlijk omdat ik Wil bén,” antwoord ik verbaasd. Ze blijkt de naam van een van mijn oudere zussen te hebben doorgekregen van haar zus. We hadden elkaar precies 45 jaar niet gezien, hebben we uitgerekend. Maar dankzij de muziek, kunnen we nu de draad weer oppakken.
Gedurende de laatste repetities komen de regisseur, de productiemedewerker en Mezzo Mylou Mazali, artistiek leidster van Opera per Tutti, drijvende kracht en soliste van de Opera op Straat, om de boel verder aan elkaar te smeden. We krijgen allemaal een stuk steigerdoek waarmee we zelf een kostuum in elkaar moeten flansen. Het effect is verrassend mooi. De felle kleuren moeten de geest van opstandigheid symboliseren. Deze symboliek zal verder worden uitgewerkt door twee dames die tijdens de opstand meters en meters steigerdoek het podium op zullen laten ‘stromen’, terwijl het tot dan toe in stemmig zwart geklede koor, zich in zijn kostuums zal hijsen.
Tijdens de soundcheck blijkt het podium toch wat kleiner uitgevallen dan gedacht. De speciale tribune voor het koor, waar wel 100 man op zou passen, kan er met pijn 60 bergen. De 80 mensen die er wél zijn komen een beetje in de verdrukking, vooral daar waar een griezelig groot gat gaapt tussen tribune en podium. Ik zit er precies naast! Er wordt ter plekke nog druk geïmproviseerd. Een gedeelte van de sopranen komt ook op het podium te zitten. De alten zitten nu tussen de sopranen ingeklemd en kunnen de dirigent niet meer zien. Geen probleem, we weten wat we doen moeten. We kunnen ons nauwelijks bewegen en de regie geeft door dat het koor daarom niet het podium op zal lopen om te sterven tijdens de opstand en om de vrijheid op te eisen tijdens de Arabische Lente, zoals oorspronkelijk gepland. We zullen het allemaal vanaf onze plek op de tribune acteren.
Burgemeester van der Laan en de voorzitster van de deelraad, Fatima Elatik, komen deze keer de voorstelling bijwonen en de organisatoren van het Bredewegfestival huldigen. Dit is al weer de 35e keer Bredewegfestival! Die lintjes zijn buitengewoon verdiend!
En dan, precies op tijd, begint het spektakel. Het orkest klinkt schitterend. De solisten zingen prachtig en krijgen telkens enthousiast applaus. En het koor doet het zeker ook niet slecht.
Zoals te verwachten gaat het tijdens de revolutie toch niet helemaal vlekkeloos met dat steigerdoek, maar uiteindelijk hebben we toch allemaal een soort van kostuum aan en liggen de lappen op het podium. Er worden stukken hout naar het koor doorgegeven. Was dat afgesproken? Wat symboliseert het? En waar moeten we ermee heen? We zitten zo krap, dat hout kan er echt niet bij! We laten het voorzichtig door dat griezelige gat onder het podium zakken. De kans dat we er een revolutie mee gaan winnen is toch al bij voorbaat verkeken.
De massale sterfpartij wordt overgeslagen, net als de verbindende tekst, en het orkest zet Patria Opressa in terwijl wij nog denken dat we aan het doodgaan zijn. Maar we herstellen ons razendsnel en zingen vlekkeloos, al zeg ik zelf.
Aan het gelach uit het publiek te oordelen zijn de vechtpartij en de sterfscènes in het paleis een succes. De beide Caesars vechten in slow motion en op de maat van de muziek met bokshandschoenen aan, terwijl er telkens een bel voor de volgende ronde gaat. Vervolgens worden ze door ambulancepersoneel afgevoerd.
De regisseur besluit dat een deel van het koor toch het podium op mag tijdens het zingen van The People are the Heroes Now om de Arabische Lente te verbeelden. We klimmen naar boven al dreigend met onze vuisten. Dan zien we ook pas hoeveel publiek er is toegestroomd. De hele Bredeweg ziet zwart van de mensen.
Het laatste Gloria all’Egitto knalt eruit als een bevrijding, net zoals het bedoeld was, maar we hebben op het podium geen microfoons en ik vrees dat de euforie ondanks onze inspanning niet te horen is voor het publiek. Dat gaan we vast volgend jaar beter doen. Want dat er een volgende keer is, staat buiten kijf! Dat Bredewegfestival en dan vooral de Opera op Straat is een traditie die niet stuk te krijgen is! Ik reken erop dat onze kleinkinderen er ooit in mee zullen zingen.